„Terra recognita 2020” to międzynarodowa wystawa, którą Muzeum Częstochowskie współorganizuje z Wydziałem Sztuki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. W projekcie wzięło udział 15 nauczycieli akademickich z Polski (z ASP w Krakowie, ASP w Katowicach, Politechniki Śląskiej w Gliwicach), a także czeskiego Uniwersytetu w Ostrawie i słowackiego Uniwersytetu Katolickiego w Ruzomberku. Kuratorką wydarzenia jest dr hab. Agnieszka Półrola z UJD.
Terra recognita 2020
Stworzony przeze mnie cykl prac pod wspólnym tytułem „Złoża”[1] inspirowany był kilkakrotnym pobytem w kopalniach będących zabytkami techniki, mam tu na myśli nieczynne kopalnie węgla kamiennego „Guido” i kopalnie srebra w Tarnowskich Górach oraz pobytem na terenie czynnych kopalni : „Bielszowice” (kopalnia węgla kamiennego) i w Olkuszu (kopalnia cynku i ołowiu). Podtytuły cyklu jak „Czarny Piotruś” czy np. „Szyb1” są konkretnym nawiązaniem, do zastanej i przetworzonej przez wyobraźnię artysty, rzeczywistości. Inne prace powstały tylko na podstawie opowieści, wyobraźni zaprószonej opowieścią a rozpalonej procesem twórczym, tak by w efekcie powstały grafiki, wydruki w formie banerów pt. „Układy”. Powstałe prace mają swoje źródło w obiektach zbudowanych z papieru, poddane metamorfozie, artystycznemu przetworzeniu i multiplikacji, stały się odrębnymi bytami. Spotkania w muzeum przykopalnianym, oglądanie hałdy i penetracje przestrzeni zorganizowanej przez człowieka dla potrzeb wydobycia, dewastacja środowiska a zarazem stworzenie czegoś niesłychanie, wręcz dziwnie pięknego było dla mnie silnym emocjonalnym doznaniem. Świat „Mordoru”[2] pełen niezrozumiałych istnień, bytów, mechanizmów, maszyn, tuneli. Cichy i głośny zarazem, pociągający, fascynujący i straszny. Kontekst wielu tragedii, które niesie ze sobą wydobycie surowców, konieczność ich zdobycia i ekologiczna dewastacja idąca za tym, porusza mnie. Nie wiem czy jest to rzeczywistość bardziej piękna i pociągająca czy odpychająca i straszna. Oksymoron doznań oddziałuje na nas wszystkich, korzystamy z produktów dostarczanych przez świat podziemia i walczymy o środowisko, o nienaruszoną naturę…
Quo vadis terra? [3]
Na wystawie „Terra recognita 2020” zaprezentuję dotychczas nie prezentowane prace z powyższych cykli „Czarny Piotruś”, „Szyb” i „Układ”
Joanna Banek
[1] Złoże mineralne – naturalne nagromadzenie kopalin w obrębie skorupy ziemskiej, powstałe w wyniku różnorodnych procesów geologicznych. Istotny jest fakt, iż złoże występuje w takiej ilości i w takich warunkach ekonomicznych i geologicznych, że jego eksploatacja jest opłacalna (tym się różni złoże od zasobu). Istnieją dwa najważniejsze klasyfikacje złóż ze względu na sposób ich powstawania: Złoża endogeniczne i Złoża egzogeniczne.
Złoża osadowe właściwe ( Złoża endogeniczne): węgiel, gaz ziemny, ropa naftowa, sól kamienna, sole potasowe, gips, anhydryt, rudy żelaza, fosforyty, skały osadowe; Powstają na skutek działalności organizmów żywych albo na skutek odparowywania roztworów
Złoża dzielą się na złoże mineralne (złoże gruntowe, złoże gniazdowe, złoże kopaliny, złoże okruchowe, złoże pokładowe, złoże żyłowe, złoże soczewkowe, złoże wysadowe) i złoże filtracyjne
[2] Mordor (sin. Czarny Kraj) – kraina położona w stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia, siedziba Saurona. Jej szczegółowe opisy znajdują się we Władcy Pierścieni. Zamieszkiwali ją słudzy Saurona, m.in. orkowie, trolle i Nazgûle. W kraju tym znajdowała się forteca Saurona, Barad-dûr oraz Orodruina, wulkan, miejsce wykucia Jedynego Pierścienia.
[3] Quo vadis? łaciński zwrot, oznaczający: Dokąd idziesz?. Odwołuje się on do słów Quo vadis, Domine? (Dokąd idziesz, Panie?), wypowiedzianych według legendy, przywołanej również w powieści, przez apostoła
Piotra do Chrystusa